CEMs (Continuous Emission Monitoring System) คืออะไร ?
ระบบตรวจวัดการปล่อยมลพิษออกจากปล่องโรงงานหรือแหล่งผลิตอุตสาหกรรมอย่างต่อเนื่อง (Real-time) โดยจะเก็บข้อมูลการปล่อยก๊าซและฝุ่นละอองต่าง ๆ ที่ออกมาจากกระบวนการผลิต เช่น ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) ก๊าซไนโตรเจนออกไซด์ (NOx) คาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) คาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) รวมถึงอนุภาคฝุ่น (PM10, PM2.5)
ทำไมต้องตรวจวัด CEMs ?
เพื่อความปลอดภัยของสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ
CEMs ช่วยให้โรงงานและหน่วยงานกำกับดูแลทราบว่าการปล่อยมลพิษอยู่ในเกณฑ์ที่ปลอดภัยหรือไม่ เมื่อพบว่ามลพิษเกินมาตรฐาน (ที่ตั้งขึ้นโดยกฎหมาย) ผู้ประกอบการจะได้รับการแจ้งเตือนทันที เพื่อแก้ไขหรือปรับปรุงกระบวนการผลิต ลดผลกระทบต่อสุขภาพของพนักงานและชุมชนโดยรอบ
เพื่อให้ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ
ในประเทศไทยมีกฎหมายและประกาศกระทรวงที่บังคับให้โรงงานที่ปล่อยมลพิษในระดับที่เข้าข่ายต้องติดตั้งระบบ CEMs เช่น ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง “กำหนดให้โรงงานต้องติดตั้งเครื่องมือหรือเครื่องอุปกรณ์พิเศษเพื่อรายงานมลพิษอากาศจากปล่องโรงงาน” (พ.ศ. 2565)
เพื่อปรับปรุงกระบวนการผลิตและประหยัดต้นทุน
การวิเคราะห์ข้อมูลจาก CEMs ยังสามารถนำไปใช้ปรับปรุงประสิทธิภาพของการเผาไหม้ในเครื่องจักร ลดการใช้เชื้อเพลิงที่ไม่จำเป็น และช่วยประหยัดพลังงาน นอกจากนี้ยังเป็นเครื่องมือช่วยให้ผู้ประกอบการสามารถวางแผนการบำรุงรักษาและป้องกันปัญหาได้อย่างทันท่วงที
ระบบ CEMs มีกี่ประเภท?
โดยทั่วไปแล้ว ระบบ CEMs จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีข้อดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน ได้แก่
1. Extractive CEMs (ระบบดึงก๊าซไปวิเคราะห์)
ระบบนี้จะดึงตัวอย่างก๊าซจากปล่องโรงงานออกมา (ผ่านท่อเก็บตัวอย่างและระบบปรับสภาพ) แล้วส่งไปยังเครื่องวิเคราะห์ที่ติดตั้งอยู่นอกปล่องเพื่อทำการวัดค่ามลพิษ
ข้อดี: สามารถควบคุมสภาพตัวอย่าง (เช่น ลดความชื้นและฝุ่นที่อาจรบกวนการวิเคราะห์) ได้ดี ทำให้ได้ข้อมูลที่แม่นยำ
ข้อจำกัด: อาจมีความล่าช้าในกระบวนการส่งตัวอย่างขึ้นอยู่กับความยาวและการจัดการของท่อส่ง
2. In-situ CEMs (ระบบวิเคราะห์ที่จุดเก็บตัวอย่าง)
ระบบนี้จะวัดค่ามลพิษโดยตรงที่จุดปล่อยก๊าซในปล่องโรงงาน โดยไม่ต้องดึงตัวอย่างออกมาผ่านท่อ
ข้อดี: ให้ผลลัพธ์ได้รวดเร็วและตอบสนองแบบเรียลไทม์ทันที
ข้อจำกัด: เนื่องจากติดตั้งระบบวิเคราะห์อยู่ในปล่องโดยตรง อาจเผชิญกับปัญหาความร้อนหรือฝุ่นที่มากกว่าปกติซึ่งอาจส่งผลต่อการบำรุงรักษาและความทนทานของอุปกรณ์ได้
กฎหมายที่บังคับใช้เกี่ยวกับ CEMs มีอะไรบ้าง ?
ในประเทศไทย โรงงานอุตสาหกรรมที่เข้าข่ายตามเกณฑ์ของกฎหมาย (เช่น โรงงานผลิตไฟฟ้า, โรงงานกลั่นน้ำมัน, โรงงานปูนซีเมนต์ ฯลฯ) จะต้องติดตั้งระบบ CEMs ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม (พ.ศ. 2565) ซึ่งระบุให้โรงงานต้องมีเครื่องมือหรือเครื่องอุปกรณ์พิเศษในการตรวจวัดและรายงานค่ามลพิษจากปล่องแบบอัตโนมัติอย่างต่อเนื่อง ข้อมูลจากระบบนี้ต้องถูกส่งไปยังระบบรายงานผลออนไลน์ (POMs) เพื่อให้หน่วยงานรัฐและสาธารณชนสามารถเข้าถึงและตรวจสอบได้
แล้วใครบ้างละที่ต้องติดตั้งระบบ CEMs ?
ผู้ประกอบการในกลุ่มโรงงานอุตสาหกรรมที่มีกระบวนการเผาไหม้หรือที่มีการปล่อยก๊าซพิษจากปล่อง เช่น โรงงานผลิตไฟฟ้า โรงงานกลั่นน้ำมัน โรงงานปูนซีเมนต์ โรงงานหลอมเหล็ก และโรงงานที่เกี่ยวข้องกับการเผาไหม้ในกระบวนการผลิตต่าง ๆ จำเป็นต้องติดตั้งระบบ CEMs เพื่อให้มั่นใจว่าการปล่อยมลพิษอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานและปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง